Bài viết của Giáo sư, Tiến sỹ Phùng Hữu Phú gần đây trên Tạp chí Cộng sản đặt ra một bức tranh lịch sử 95 năm qua và viễn kiến về “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.”
Tuy nhiên, khi phân tích kỹ lưỡng, những lập luận trong bài viết bộc lộ những hạn chế đáng tiếc, cả về mặt tư duy lẫn thực tiễn.
Trong tinh thần đóng góp xây dựng và với tất cả sự khiêm nhường, bài viết này xin phép bổ sung một số góc nhìn khác chiều với mong muốn làm rõ hơn con đường thực sự dẫn đến một Việt Nam tự do, dân chủ, và thịnh vượng.
1. Góp ý về “Ba Kỷ Nguyên” của Việt Nam hiện đại
1.1. Kỷ nguyên thứ nhất (1930 – 1975): “Độc lập, tự do, xây dựng chủ nghĩa xã hội”
Theo Giáo sư Phùng Hữu Phú, đây là thời kỳ vẻ vang, song có lẽ bài viết đã hơi tiết chế khi không nhắc tới một số “chi tiết nhỏ” đáng quan tâm.
● Xung đột xã hội: Chắc hẳn nhiều độc giả vẫn chưa quên những chính sách “cải cách ruộng đất” và “thanh trừng giai cấp” trong những năm 1950, vốn đã “góp phần không nhỏ” vào việc phá vỡ niềm tin giữa chính quyền và nhân dân.
● Phụ thuộc ý thức hệ: Trong khi khẳng định độc lập, Việt Nam thời kỳ này lại “vô tình” biến mình thành một “vệ tinh” của khối cộng sản quốc tế. Dường như việc phụ thuộc vào Liên Xô và Trung Quốc trong cả kinh tế lẫn quân sự không đủ quan trọng để được nhắc đến trong bức tranh “vẻ vang” này.
1.2. Kỷ nguyên thứ hai (1975 – 2025): “Thống nhất đất nước, đổi mới, phát triển”
Một lần nữa, tác giả lại hết lời ca ngợi thành tựu “đổi mới” nhưng dường như “quên mất” những cột mốc đáng nhớ khác:
● Kinh tế tập trung quan liêu: Chính sách kinh tế bao cấp sau 1975 đã giúp đất nước “trải nghiệm đầy đủ” thế nào là khủng hoảng kinh tế và đói nghèo trên diện rộng. Có lẽ đây là bước chuẩn bị “hoàn hảo” để đổi mới sau năm 1986 trở nên rực rỡ hơn.
● Tự do bị bóp nghẹt: Đổi mới kinh tế là một thành tựu lớn, nhưng sẽ càng tuyệt vời hơn nếu đổi mới chính trị và quyền tự do của người dân cũng được đặt cùng một mức ưu tiên.
1.3. Kỷ nguyên thứ ba (2025 trở đi): “Vươn mình của dân tộc”
Đây có lẽ là phần lạc quan nhất của bài viết, nhưng không hiểu sao tác giả lại bỏ qua các vấn đề như tham nhũng, bất bình đẳng xã hội, và mất niềm tin vào hệ thống chính trị hiện nay. Những vấn đề này chắc hẳn không liên quan gì đến “tầm cao mới” mà Việt Nam sắp đạt được trong kỷ nguyên vươn mình.
2. Một vài góp ý nhỏ về “Năm Yêu Cầu Lịch Sử”
2.1. Đột phá, phát triển tăng tốc trên tất cả các lĩnh vực
Thật đáng khích lệ khi tác giả nhắc đến phát triển tăng tốc. Tuy nhiên, có lẽ chúng ta cũng nên thẳng thắn rằng việc độc quyền lãnh đạo đã “giúp ích rất nhiều” trong việc kìm hãm sự sáng tạo, cạnh tranh lành mạnh, và đổi mới thực sự trong xã hội.
2.2. Đột phá về tư duy, nhận thức
Nếu “đột phá tư duy” là mục tiêu, có lẽ Việt Nam cần bắt đầu bằng việc cho phép tự do ngôn luận và tự do học thuật. Việc đàn áp những quan điểm trái chiều “vô tình” lại trở thành rào cản lớn nhất trên con đường đổi mới tư duy.
2.3. Huy động, sử dụng tối ưu các nguồn lực
Tác giả đề xuất huy động các nguồn lực “tiềm tàng,” nhưng làm thế nào để đạt được điều đó khi quản lý kém hiệu quả, tham nhũng tràn lan, và thiếu minh bạch vẫn đang là những “truyền thống lâu đời”?
2.4. Phát huy động lực phát triển dân tộc
Tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến chắc chắn sẽ được phát huy mạnh mẽ hơn nếu người dân cảm thấy họ thực sự là chủ nhân của đất nước, chứ không phải chỉ là những người bị lãnh đạo.
2.5. Nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng
Mục tiêu “nâng cao năng lực lãnh đạo” rất đáng trân trọng, nhưng có lẽ tác giả nên cân nhắc rằng không một đảng phái nào có thể mãi mãi giữ vai trò lãnh đạo nếu thiếu cơ chế kiểm soát quyền lực và sự cạnh tranh lành mạnh.
3. Gợi ý một kỷ nguyên mới: Tự do, dân chủ, và thịnh vượng
Thay vì giới thiệu những kỷ nguyên “tự phong,” tại sao chúng ta không hướng tới một mục tiêu thực sự ý nghĩa và lâu dài hơn: một Việt Nam tự do, dân chủ, và thịnh vượng?
● Tự do: Chỉ khi người dân được tự do ngôn luận, tự do báo chí, và tự do tư tưởng, họ mới có thể sáng tạo và đóng góp tối đa cho đất nước.
● Dân chủ: Một hệ thống dân chủ thực sự, nơi mọi người dân đều được tham gia vào việc quyết định vận mệnh quốc gia, chính là chìa khóa cho sự phát triển bền vững.
● Thịnh vượng: Thịnh vượng không chỉ là con số GDP, mà còn là sự công bằng xã hội, phát triển bền vững, và chất lượng cuộc sống của từng người dân.
4. Để Kỷ Nguyên Mới Không Chỉ Là Lời Hứa
Những “góp ý” này hy vọng có thể mang lại chiều sâu và tính thực tế cho bức tranh “tươi sáng” mà Giáo sư Phùng Hữu Phú đã phác họa.
Một Việt Nam thực sự vươn mình không thể chỉ dựa trên khẩu hiệu hay những lời tuyên truyền hoa mỹ, mà phải được xây dựng trên nền tảng vững chắc của các giá trị phổ quát như tự do, dân chủ, và trách nhiệm giải trình.
Đây không chỉ là những mục tiêu cao cả, mà còn là động lực thiết yếu và điều kiện không thể thiếu để “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” chuyển từ lý thuyết thành hiện thực, vượt qua ranh giới của những viễn cảnh xa vời.
Chúng tôi tin rằng kỷ nguyên mới thực sự của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ 21 phải là kỷ nguyên của tự do, dân chủ và thịnh vượng.
Đây là kỷ nguyên mà mỗi người dân được làm chủ cuộc đời mình, xã hội phát triển trên nền tảng công bằng, và quốc gia đủ mạnh để sánh vai cùng các cường quốc năm châu.
Chỉ một kỷ nguyên như thế mới xứng đáng với khát vọng ngàn đời của dân tộc.
Ls. Vũ Đức Khanh
